Cesare Deve Morire (Ο Καισαρας Πρεπει Να Πεθανει - 2012)

Τρίτη 2 Οκτωβρίου 2012

Σε ένα προάστιο της Ρώμης, τη Rebibbia, στην πτέρυγα υψίστης ασφαλείας της τοπικής φυλακής, δώδεκα βαρυποινίτες αναζητούν τη δική τους χαραμάδα ελευθερίας. Ας μην πάει ο νους σας στο προφανές, σε μία απέλπιδα προσπάθεια ομαδικής απόδρασης. Πρόκειται για κάτι βαθύτερο, ανώτερο, ολιστικό που τους ενώνει. Βλέπετε, αυτοί οι φυλακισμένοι ετοιμάζονται πυρετωδώς με σκοπό να ανεβάσουν τη δική τους βερσιόν από το αριστούργημα του William Shakespeare, "Julius Caesar", την οποία και θα παρουσιάσουν εκτός του σωφρονιστικού ιδρύματος. Κι αν η τέχνη κατά πολλούς συνιστά την κορυφαία έκφραση ελευθερίας, για τους συγκεκριμένους δώδεκα ανθρώπους αποτελεί απλά τη μοναδική.

Σ' ένα μέρος, όπως μια φυλακή, που η φαντασία περιορίζεται στο ελάχιστο, που τα όνειρα είναι απλά και συγκεκριμένα, η παρουσία της τέχνης μπορεί να λειτουργήσει σαν μια παρτίδα ελευθερίας, μια ευκαιρία να φυλάξεις τις καθημερινές σου συνήθειες στο μπαούλο και να αφεθείς σε μια άλλη ζωή. Το κακό είναι πως τίποτα δεν συμβαίνει για πάντα. Όμως η ποιότητα της προσωρινής ελευθερίας είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνην που οι έγκλειστοι ονειρεύονται στην φυλακισμένη φαντασία τους.

Οι αδελφοί Taviani κατασκεύασαν επιμελώς και με μεγάλη δόση αγάπης μια δική τους εκδοχή του θεατρικού έργου της ιδιοφυίας, που άκουγε στο όνομα William Shakespeare. Πρωταγωνιστές οι κάτοικοι της φυλακής Rebibbia, εγκληματίες που έχουν καταδικαστεί για διάφορα εγκλήματα σε πολλά χρόνια κάθειρξης. Στόχος των Taviani; Η κριτική ματιά στο σωφρονιστικό σύστημα, το επίπεδο κοινωνικοποίησης των φυλακισμένων και φυσικά, ο ψυχισμός τους, η πάλη με το συνειδητό και το ασυνείδητο. Η προσφορά που δέχονται από τις αρχές απλή: Κάντε μια παράσταση. Γι' αυτούς όμως, δεν είναι απλά μια παράσταση. Είναι μια παράσταση που τους αποδεσμεύει για λίγο από την μονότονη διαβίωση τους στο "ίδρυμα επανένταξης". Ένας όμορφος τρόπος να μεταφερθούν νοητά σε μια άλλη εποχή, όπου οι άνθρωποι ήταν "έντιμοι" και "ελεύθεροι". Ο απώτερος σκοπός του «Cesare Deve Morire» δεν είναι η ειρωνεία, αν και αυτή υπάρχει σε αρκετές σκηνές. Είναι αυτός που συναντάται στην καταπληκτική σκηνή που το πλήθος επηρεάζεται αυτόματα και αλλάζει γνώμη εύκολα από τα λόγια του Βρούτου και του Αντώνιου. Η σημερινή κοινωνία, όσο κι αν έχει αλλάξει, δεν παύει να είναι ακόμα έρμαιο τον λόγων πολλών "φιλόδοξων" ανθρώπων. Πόσο μάλλον ο κοινωνικός μικρόκοσμος μιας φυλακής...

Οι κατάδικοι έρχονται πιο κοντά. Η ελευθερία που τους δίνεται είναι πρόσκαιρη. "Από τότε που εξοικειώθηκα με την τέχνη, αυτό το κελί έγινε φυλακή", είναι η τελευταία και πιο σημαντική ατάκα του «Cesare Deve Morire». Η ελεύθερη απογείωση δοκιμαστική και η προσγείωση ανώμαλη. Γιατί λοιπόν ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει; Ίσως γιατί υπάρχει ανάγκη για αλλαγή. Ο Καίσαρας συμβολίζει το παλιό κατεστημένο, την τυραννία, και αυτό πρέπει να ανατραπεί. Συμβολίζει το σύστημα της φυλακής που πρέπει να αλλάξει. Ίσως πάλι η εξήγηση να βρίσκεται καθαρά στην τέχνη. Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει, γιατί έτσι πρέπει, και οι κρατούμενοι θα πρέπει να γυρίσουν πάλι σε αυτά που έκαναν και να συνεχιστεί η ζωή με τον τρόπο που μάθανε, πριν εμφανιστεί εκείνη. Όποια ερμηνεία και να δώσει κάποιος, το ζήτημα είναι ένα: Πρόκειται για έναν φανταστικό τρόπο μεταφοράς του έργου, από την σκηνή στην μεγάλη οθόνη.

Πριν καταλήξω, θα ήθελα να επισημάνω την ερμηνεία (σχεδόν όλων βέβαια) του Salvatore Striano, που παίζει εξαιρετικά τον ρόλο του Βρούτου, σε ένα περιβάλλον γνώριμο γι' αυτόν, αφού ήταν κάτοικος της φυλακής Rebibbia μέχρι το 2006. Όλοι οι πρωταγωνιστές που χρησιμοποιήθηκαν άλλωστε, δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά πρώην ή νυν κατάδικοι. Μια εξαιρετική δουλειά από τους Paolo και Vittorio Taviani, που βαδίζει κάπου ανάμεσα στο φανταστικό και το ρεαλιστικό, στο "συμβολικό" και το "φαντασιακό", αγγίζοντας κάποιες φορές το "πραγματικό", με την ψυχαναλυτική τους έννοια. Όταν η ελευθερία δεν είναι δεδομένη, ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει...