Βαρούσι και Μανάβικα

Στα ριζά του Φρουρίου συνεχίζει να ζει το Βαρούσι, η παραδοσιακή συνοικία των Τρικάλων που συνδέει το χθες με το σήμερα, το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Ετυμολογικά η λέξη «Βαρούσι» σημαίνει τη συνοικία εκτός κάστρου. Στην Τουρκοκρατία ήταν η χριστιανική συνοικία και μέχρι τη δεκαετία του 1930 η αρχοντογειτονιά των Τρικάλων. Η παλαιά συνοικία Βαρούσι αποτελούσε την εύπορη, χριστιανική και αυτοδιοικούμενη συνοικία της πόλης που εκτεινόταν κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του Φρουρίου. Τα παλιά βαρουσιώτικα σπίτια κτισμένα μεταξύ 17ου και 19ου αι., φτιαγμένα, κατά βάση, με καλαμωτές, σοβά ή πλίνθους στα διάκενα, σοβατισμένα και βαμμένα με διάφορα χρώματα. Τα αρχοντικά του Βαρουσίου και οι πολυάριθμες εκκλησίες (συνολικά δέκα, που χρονολογούνται από τον 16ο ως τον 19ο αι.) αντικατοπτρίζουν την οικονομική και πολιτιστική άνθιση του 18ου και 19ου αι. που ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας.

Οι σωζομενοι σήμερα ναοί είναι: α) των Αγίων Αναργύρων (τοιχογραφίες του 1575), β) του Αγίου Δημητρίου (πριν το 1588), γ) του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος και του Αγίου Παντελεήμονος (τέλη 16ου - αρχές 17ου αι.), δ) του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1674), ε) της Αγίας Μαρίνας (1766), στ) της Αγίας Παρασκευής (1843), ζ) της Παναγίας Φανερωμένης ή του Γενεσίου της Θεοτόκου (1849-1853), η) της Αγίας Επισκέψεως (1863-1877), θ) του Αγίου Στεφάνου (Ο πρώτος ναός, που καταστράφηκε από πυρκαγιά, είχε κτιστεί από τον Συμεών Ούρεση Παλαιολόγο κατά τον 14ο αι. και αποτέλεσε στο μεγαλύτερο διάστημα της Τουρκοκρατίας έδρα του Μητροπολίτη Λαρίσης. Ο σημερινός ναός είναι κτίσμα του 1882), ι) του Αγίου Νικολάου (1948) που αποτελεί και τον μητροπολιτικό ναό των Τρικάλων από το 1967. 

Το Βαρούσι διακρίνεται για τα όμορφα αρχοντικά με τους περίτεχνους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και τις μακριές μαρκίζες. Τα γραφικά και στενά σοκάκια του έγιναν γνωστά ως «Στενά του Σακαφλιά» στα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη. Ολόκληρη η συνοικία έχει χαρακτηριστεί διατηρητέα με αποτέλεσμα οι νέες κατοικίες να χτίζονται σύμφωνα με τα παλιά πρότυπα.

Ο επισκέπτης μπορεί να αντικρίσει το Βαρούσι, ψηλά, από το Φρούριο και να θαυμάσει την υπέροχη αρχιτεκτονική της συνοικίας. Εντυπωσιακή είναι η στιγμή που δύει ο ήλιος. Την ώρα εκείνη το Βαρούσι ντύνεται την παραδοσιακή του φορεσιά «το πορφυρό χρώμα» και η ροή του χρόνου από το παρελθόν φτάνει στην ψυχή του επισκέπτη σαν εσπερινός.

Στην έξοδο του Βαρουσίου προς την πόλη, βρίσκεται η πλακόστρωτη γειτονιά των παλιών Μανάβικων, ανακαινισμένη και αναδεικνύοντας την αρχιτεκτονική της ομορφιά, σας περιμένει να γευθείτε πολλές λιχουδιές στις ταβέρνες και να διασκεδάσετε το βράδυ στα αμέτρητα μπαράκια.

Πρωτότυπη εικαστική παρέμβαση, η τοιχογραφία των Τρικάλων στην περιοχή Παλιά Μανάβικα, τα οποία έχουν εξελιχθεί σε συνοικία η οποία φιλοξενεί όλα τα μερακλίδικα φαγάδικα της πόλης.Η θεματική της τοιχογραφίας αναπαριστά σκηνές από την καθημερινή ζωή, τα μανάβικα και τα λαϊκά κουτούκια μιας άλλης εποχής.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΑΚΑΦΛΙΑ

Τα Τρίκαλα έγιναν γνωστά στο Πανελλήνιο, χάρη στην ιστορία του Σακαφλιά που περιγράφει σε κάποιο από τα τραγούδια του ο Βασίλης Τσιτσάνης: «Στα Τρίκαλα, στα δυο στενά, σκοτώσανε το Σακαφλιά ...».

Βρισκόμαστε στην εποχή του Μεσοπολέμου, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και στα Τρίκαλα δεσπόζει η φυσιογνωμία του μποέμ τύπου και καρδιοκατακτητή των γυναικών, του ξακουστού Σακαφλιά («φίλος της σάρκας»).

Ο Σακαφλιάς, ωραίος στο παράστημα, είχε αναστατώσει την τρικαλινή κοινωνία με τα καμώματά του, ώσπου κάποιοι του στήσανε καρτέρι στα στενά σοκάκια του Βαρουσίου και τον μαχαιρώσανε. Με το θάνατό του ο Σακαφλιάς πέρασε στη σφαίρα του μύθου και της λαϊκής παράδοσης με τον Βασίλη Τσιτσάνη να του αφιερώνει το περίφημο ρεμπέτικο τραγούδι. Έτσι καθιερώθηκε συχνά οι Τρικαλινοί να αποκαλούνται «Σακαφλιάδες».

http://www.trikalongeuseis.gr/index.php/index.php/el/axiotheata/baroysi-kai-manabika