Το γονίδιο της αθανασίας

Γιατί αρρωσταίνουμε, γιατί γερνάμε, γιατί πεθαίνουμε; Επί αιώνες η επιστήμη προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και να βρει το ελιξίριο της νεότητας. Γερμανοί ερευνητές έκαναν τώρα μια σπουδαία ανακάλυψη.

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Κιέλου έβαλαν στο μικροσκόπιό τους ένα ον, το οποίο θεωρείται "αθάνατο": ο λόγος για την ύδρα, ένα μοναχικό υδρόζωο του γλυκού νερού που έχει μορφή πολύποδα. Όπως εξηγεί ο Τόμας Μπος, από την ερευνητική ομάδα του Κιέλου: «Τα ζώα αυτά είναι αθάνατα, το γνωρίζουμε εδώ και καιρό. Με διάφορα τεχνικά τρικ κοιτάξαμε τα γονίδια των κυττάρων τους και διαπιστώσαμε ότι ένα γονίδιο μπορεί να κάνει τη διαφορά».

Πρόκειται για το γονίδιο FoxO, το οποίο είχε απασχολήσει το 2009 τα μέσα ενημέρωσης ως «γονίδιο του Μαθουσάλα». Τότε ερευνητές του Κιέλου είχαν βάλει στο μικροσκόπιο τα γονίδια 388 ανθρώπων ηλικίας 100 ετών ανακαλύπτοντας ένα «υπερδραστήριο» γονίδιο FoxO. Στους επιστήμονες έγινε τότε σαφές ότι πρέπει να υπάρχει ένας συνδετικός κρίκος μεταξύ της αθανασίας της ύδρας και της μακροζωίας των ανθρώπων.

«Όταν οι παππούδες μας ξεπερνάνε τα 100 χρόνια ζωής», εξηγεί ο ειδικός, «οι επιστήμονες κάνουν λόγο για έναν υπεραιωνόβιο. Και τότε έχει ένα συγκεκριμένο αλληλόμορφο αυτού του γονιδίου FoxO. Πιστεύουμε λοιπόν ότι εντοπίσαμε ένα σημαντικό συστατικό στοιχείο της γήρανσης, το οποίο θα εξετάσουμε πολύ πιο εξονυχιστικά στο μέλλον».

Γιατί είναι αθάνατη η ύδρα;

Η ύδρα έχει ύψος μόλις ένα εκατοστό

Με τo συγκεκριμένο θέμα ασχολείται εντός της ερευνητικής ομάδας η μικροβιολόγος Άννα Μάρεϊ-Μπεμ. Η εξήγηση της αθανασίας της ύδρας είναι απλή, όπως εξηγεί: «Η ύδρα έχει ειδικά βλαστικά κύτταρα, τα οποία διασπώνται χωρίς όμως να χάσουν την ενεργητικότητά τους, σε αντίθεση με τον άνθρωπο και τους περισσότερους λοιπούς οργανισμούς. Με το χρόνο η δραστηριότητα αυτή περιορίζεται και κάποτε σταματάει τελείως. Και αυτό οδηγεί στη γήρανση. Στην ύδρα δε συμβαίνει αυτό!»

Ποιος είναι όμως ο ρόλος του γονιδίου FoxO και πώς αντιδρούν τα βλαστοκύτταρα, όταν αυτό εξουδετερώνεται;

«Σε αυτή την περίπτωση», εξηγεί η μικροβιολόγος, «διαπιστώσαμε ότι η ύδρα έχει λιγότερα βλαστικά κύτταρα και πως μεγαλώνει με πιο αργούς ρυθμούς. Διαπιστώσαμε επίσης αλλαγές στη δραστηριότητα και άλλων γονιδίων, τα οποία επηρεάστηκαν άμεσα όταν εξουδετερώσαμε το FoxO».

Η ερευνητική ομάδα του Κιέλου: Τόμας Μπος, Άννα Μάρεϊ-Μπεμ, Γιοργκ Βίτλιμπ και Κόνσταντιν Καλτούριν

Οι έρευνες έδειξαν όμως κάτι επίσης εντυπωσιακό: ότι με μη ενεργό το γονίδιο FoxO, τα βλαστοκύτταρα αναλαμβάνουν τελείως διαφορετικές δράσεις. «Αυτές αφορούν τη γήρανση!», όπως λέει ο βιολόγος Τόμας Μπος. «Στη γήρανση χάνουμε το δέρμα μας. Το δέρμα του ηλικιωμένου είναι τελείως διαφορετικό από εκείνο ενός νέου ανθρώπου. Τα μαλλιά ενός ηλικιωμένου γίνονται γκρίζα και λιγοστεύουν. Όλα αυτά είναι προβλήματα των βλαστοκυττάρων. Η γήρανση είναι θέμα των βλαστοκυττάρων. Ουσιαστικά χάνουμε τα βλαστικά κύτταρά μας, τα οποία με τη σειρά τους χάνουν την ικανότητα αυτοαναπαραγωγής τους».

Frank Hajasch / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου

http://www.dw.de