Παγκοσμια Ηγεμονια: Μυθος η Πραγματικοτητα;

Ζούμε στην εποχή που ακούγονται  διάφορα και ο απλός άνθρωπος πιστεύει διάφορες, αμφιβόλου ποιότητας, ιστορίες. Μια από αυτές είναι η συνωμοσιολογία περί μιας παγκόσμιας ηγεμονίας που είτε ονομάζεται Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, είτε  ενσαρκώνεται σε κάποιες ή όλες τις οικογένειες μεγαλοτραπεζιτών, είτε σκοτεινά κέντρα αποφάσεων, είτε στις πολυεθνικές-πετρελαϊκές εταιρίες....

Έτσι, γράφω αυτό το άρθρο, για να καταθέσω κάποιες επιστημονικές απόψεις σε ό, τι ακούγεται περί παγκόσμιας ηγεμονίας.

Αν κάποιος μπει την πρώτη μέρα μαθημάτων σε κάποιο τμήμα διεθνών σχέσεων ανά τον κόσμο θα ακούσει την εξής φράση «Το Διεθνές Σύστημα είναι άναρχο και ανταγωνιστικό». To Διεθνές Σύστημα έχει ως δομικούς παράγοντες τα κράτη και είναι το σύνολο των αλληλεπιδράσεων των κρατών. Ας αναλύσουμε λ.ίγο τους χαρακτηρισμούς του Διεθνούς Συστήματος. Άναρχο πρακτικά σημαίνει ότι το Διεθνές Σύστημα δεν έχει κάποια ανώτερη εξουσία, δεν υπάρχει μια ανώτερη εξουσία στην οποία μπορούν να προσφύγουν τα κράτη σε περίπτωση που έχουν κάποιο πρόβλημα. Ανταγωνιστικό σημαίνει ότι όλα τα κράτη ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Δεν υπάρχουν δηλαδή φιλίες, παρά μόνο συμμαχίες με ημερομηνία λήξης καθώς είναι γάμοι συμφερόντων. Εξαιρούνται βέβαια sui generis περιπτώσεις όπως Ελλάδα-Κύπρος ή Αλβανία-Κόσοβο, μιας και τα ζεύγη των χωρών ανήκουν στο ίδιο έθνος.

Θεμελιώδης μονάδα μέτρησης του Διεθνούς Συστήματος είναι η Ισχύς. Κάθε κράτος έχει αφ’ εαυτού του κάποια φορτία ισχύος. Το θεμελιώδες αξίωμα της ισχύος είναι το γεγονός ότι είναι ένα μέγεθος συγκριτικώς νοούμενο, δεν μπορούμε δηλαδή να προσδιορίσουμε πόση είναι η ισχύς με ακρίβεια. Η ισχύς διακρίνεται σε σκληρή και ήπια. Η σκληρή ισχύς είναι σχετικώς μετρήσιμη (πχ εξοπλισμοί, στρατός κλπ). Στον αντίποδα, η ήπια ισχύς είναι μη μετρήσιμη. (πχ Τουρκικές σαπουνόπερες στην Ελλάδα, το Αμερικάνικο όνειρο που τείνει να γίνει παγκόσμιο όνειρο κλπ). Οι συντελεστές που συμβάλουν στην απόκτηση της ισχύος διαχωρίζονται σε υλικούς, λειτουργικούς και υποκειμενικούς. Υλικοί συντελεστές ισχύος είναι η γεωγραφία (έκταση, μορφολογία εδάφους, γειτνίαση, κλίμα), ο πληθυσμός, οι πηγές πλούτου και οι ένοπλες δυνάμεις. Οι λειτουργικοί συντελεστές είναι το πολιτικό σύστημα, η διοίκηση του κράτους, η στρατιωτική κινητοποίηση και η θέση του κράτους στο διεθνές σύστημα. Τέλος, υποκειμενικοί συντελεστές είναι η ηγεσία και το κύρος του κράτους. Αυτό το οποίο όμως πρέπει να συγκρατήσουμε ότι δεν είναι όλα τα κράτη αντίπαλοι μας, αλλά όλα τα κράτη είναι ανταγωνιστές μας.

Στόχος του κάθε κράτους είναι η μεγιστοποίηση της ισχύος του. Μέσω αυτής το κάθε κράτος εξασφαλίζει επιτυχώς την καθημερινή του μάχη για επιβίωση στις δομές του Διεθνούς Συστήματος.

Για ποιο λόγο ανταγωνίζονται τα κράτη; Το Διεθνές Σύστημα μπορεί να παρομοιασθεί με μια πυραμίδα, η κορυφή της οποίας είναι κενή. Τα κράτη είναι τοποθετημένα κάτω από την κορυφή ιεραρχημένα, ανάλογα με τα φορτία ισχύος που κουβαλάνε. Όποιο κράτος καταφέρει να μπει στην κορυφή της πυραμίδας θα γίνει ο απόλυτος επικυρίαρχος ή αλλιώς ο παγκόσμιος ηγεμόνας του Διεθνούς Συστήματος. Για να μπορέσει όμως ένα κράτος να το καταφέρει αυτό, πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη ισχύ μόνο του, από όλους τους υπόλοιπους δρώντες του Διεθνούς Συστήματος αθροιστικά. Ακόμα και τα κράτη τα οποία βρίσκονται στην βάση της πυραμίδας επιδιώκουν την είσοδο τους στην κορυφή.

Γιατί λοιπόν είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει αυτό; Η απάντηση εδώ είναι μια. Ο πλούτος είναι πεπερασμένος, δηλαδή κάποτε θα τελειώσει, δεν θα υπάρχει στην αιωνιότητα. Στην κατηγορία του πλούτου εντάσσονται επίσης, πάσης φύσεως οικονομικά συμφέροντα, οπότε είναι αδύνατο να είναι ηγεμόνες, μιας και αφενός το Διεθνές Σύστημα έχει ως δομικούς παράγοντες τα κράτη, και αφετέρου δεν είναι ούτε ο μόνος, ούτε ο σημαντικότερος συντελεστής ισχύος. Άρα είναι αδύνατο για ένα οποιοδήποτε κράτος να πάει ανά πάσα στιγμή σε έναν πόλεμο εναντίων όλων και να τον κερδίσει, το οποίο θα σήμαινε πραγματικά ότι είναι ο παγκόσμιος ηγεμόνας. 

Ακόμα και οι πανίσχυρες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που πολλοί τις θεωρούν παγκόσμιο ηγεμόνα, δεν άντεξαν για πολύ μαχόμενες σε δύο μέτωπα, Ιράκ και Αφγανιστάν. Τα φορτία ισχύος που διέρρευσαν από τις ΗΠΑ και τα οποία εισέπραξαν οι ανταγωνιστές της ήταν τεράστια.  Επιπλέον, μην ξεχνάμε και τα πυρηνικά όπλα. Η ισορροπία του τρόμου, δηλαδή η ισορροπία της ισχύος μεταξύ των πυρηνικών δυνάμεων, διατηρείται διότι τα κράτη αυτά έχουν την δυνατότητα να ανταποδώσουν αφενός δεύτερο πυρηνικό χτύπημα και μαζικά, πυρηνικά και μη αντίποινα, σε περίπτωση που δεχτούν επίθεση από άλλη πυρηνική δύναμη. Έτσι όμως οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στην Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή (Mutual Assured Destruction), δηλαδή στην βέβαιη εξαφάνιση των δύο κρατών. 

Συγκεφαλαιώνοντας, όλα αυτά που ακούγονται περί παγκόσμιων ηγεμονιών δεν συνιστούν ορθολογική επιστημονική μελέτη. Ο πεπερασμένος πλούτος, σε συνδυασμό με τα πυρηνικά όπλα καθιστά κάθε επίδοξο παγκόσμιο ηγεμόνα ανίκανο να επιτύχει τον στόχο του. Αυτό όμως βέβαια δεν σημαίνει σε καμμία περίπτωση ότι τα κράτη θα σταματήσουν να ανταγωνίζονται ή ότι θα σταματήσουν την μόνιμη επιδίωξη τους για απόλυτη ηγεμονία. 

E.A.K.

Πηγη:  http://ekselikseis.blogspot.gr