Περσεπολη: Η λαμπρη πρωτευουσα των Αχαιμενιδων

Η Περσέπολη, «η πλουσιωτάτη των υπό τον ήλιο πόλεων», κατά τον Διόδωρο, αποτελεί τον επιβλητικότερο ιστορικό χώρο του Ιράν. Για τον Eλληνα επισκέπτη, τα μνημεία της Περσέπολης ενισχύουν την ιστορική του μνήμη και τον ταξιδεύουν πολύ πίσω, σε χαμένες αυτοκρατορίες και ένδοξες ελληνικές εκστρατείες

Πολλοί αρχαίοι ιστορικοί, συγγραφείς, περιηγητές και αρχαιολόγοι έχουν αναφερθεί μέσα στους αιώνες στο μεγαλείο, τον πλούτο και τη μεγαλοπρέπεια της Περσέπολης, την εθιμοτυπική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών Περσών, που ιδρύθηκε το 510 π.Χ. από τον Δαρείο Α΄ και καταστράφηκε το 330 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο.

Η τοποθεσία Νακς-ε-Ροστάμ όπου βρίσκονται οι λαξευμένοι στον βράχο τάφοι των αρχαίων Περσών βασιλέων

Στα μάτια του σημερινού επισκέπτη, η Περσέπολη συνιστά έναν αρχαιολογικό χώρο με αρχιτεκτονικές μαρτυρίες απόλυτα συνδεδεμένες με την ιστορική διαδρομή της Περσικής Αυτοκρατορίας - από την ίδρυση έως την κατάλυσή της από τον Eλληνα στρατηλάτη. Η ιστορικότητα του χώρου και τα μοναδικά μνημεία που διασώζονται ώθησαν την UNESCO να συμπεριλάβει το 1979 την Περσέπολη στον μακρύ κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο Κύρος Β΄, ιδρυτής της Περσικής Αυτοκρατορίας, επέλεξε για πρωτεύουσα της απέραντης αυτοκρατορίας του τις Πασαργάδες, ενώ ο Δαρείος Α΄ ίδρυσε αργότερα τα Σούσα, τη νέα διοικητική πρωτεύουσα της περσικής κοσμοκρατορίας. Κτισμένα σ' ένα γεωγραφικό σημείο ύψιστης στρατηγικής σημασίας για την αυτοκρατορία του, τα Σούσα ήταν ένα σταυροδρόμι όπου δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι -ο ιρανικός και ο σημιτικός- όχι μόνο έσμιγαν, αλλά ήταν υποχρεωμένοι να συνυπάρχουν και να συμβιώνουν κάτω από την ίδια πολιτική και διοικητική οντότητα.

Τα Σούσα, όμως, δεν αντανακλούσαν το λαμπρό μεγαλείο της μεγαλύτερης και πλουσιότερης αυτοκρατορίας του αρχαίου κόσμου, γεγονός που υποχρέωσε τον Δαρείο να ετοιμάσει τα σχέδια μιας άλλης, πιο μεγαλοπρεπούς πρωτεύουσας. Ετσι «γεννήθηκε» η Περσέπολη, η τελετουργική πρωτεύουσα της αρχαίας περσικής δυναστείας των Αχαιμενιδών, που θα αποτελούσε τον τόπο επίσημων τελετών και τον χώρο εορτασμού για την έλευση του νέου περσικού έτους. Ως τοποθεσία για την ανοικοδόμησή της επιλέχτηκε η πεδινή περιοχή Μαρβ Νταστ, στους πρόποδες του όρους Κουχ-Ι-Ραχμάτ, 450 χλμ. νοτιοανατολικά από την πρωτεύουσα Σούσα (και αντίστοιχα, 650 χλμ. νοτιοανατολικά από τη σημερινή πρωτεύουσα Τεχεράνη).

Η κλίμακα που οδηγεί στην είσοδο της Περσέπολης. Την είχε ανέβει και ο Μέγας Αλέξανδρος το 330 π.Χ.

Μια μυθική σε πλούτη πρωτεύουσα

Ο Δαρείος δεν πρόλαβε να δει ολοκληρωμένη την καινούργια πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Το φιλόδοξο έργο του ανέλαβαν να συνεχίσουν ο γιος του Ξέρξης και ο εγγονός του Αρταξέρξης. Αμφότεροι, ακολουθώντας πιστά τα πολεοδομικά σχέδια του Δαρείου, έβαλαν μέσα στα επόμενα χρόνια το δικό τους «λιθαράκι» στην αποπεράτωση του μοναδικού σε λαμπρότητα και πολυτέλεια τεράστιου ανακτορικού συγκροτήματος.

Η Περσέπολη αποτελούσε τον τόπο διαμονής για τα μέλη της βασιλικής οικογένειας κατά την εαρινή περίοδο, ενώ κατά τους καλοκαιρινούς και χειμερινούς μήνες μετακόμιζαν στα Εκβάτανα και στα Σούσα, αντίστοιχα. Για την οικοδόμηση των ανακτόρων χρησιμοποιήθηκαν τα καλύτερα υλικά, που μεταφέρθηκαν από τα πέρατα της αυτοκρατορίας (κέδρο από τον Λίβανο, ασήμι και έβενο από την Αίγυπτο, χρυσό από τις Σάρδεις και τη Βακτριανή, πολύτιμοι λίθοι από τη Σογδιανή και ελεφαντόδοντο από την Αιθιοπία), ενώ για την κατασκευή της Περσέπολης επιστρατεύτηκαν οι καλύτεροι αρχιτέκτονες και τεχνίτες της αυτοκρατορίας.

Τα εναπομείναντα ερείπια του χώρου μαρτυρούν τις ημέρες δόξας και αίγλης που γνώρισε η τελετουργική πρωτεύουσα των Αχαιμενιδών

Λέγεται ότι τα πλούτη που φυλάσσονταν στο θησαυροφυλάκιο της Περσέπολης (πρόκειται για ένα κτίσμα που βρίσκεται δίπλα ακριβώς στην Αίθουσα των Εκατό Κιόνων) ήταν αμύθητα, πέρα από κάθε φαντασία. Περίπου 10.000 μουλάρια και 5.000 καμήλες χρειάστηκε να επιστρατεύσει ο Μέγας Αλέξανδρος προκειμένου να μεταφέρει τους θησαυρούς της Περσέπολης στα Σούσα. Η ύπαρξη της Περσέπολης ήταν γνωστή από τους μεσαιωνικούς χρόνους και αποτελούσε πόλο έλξης για Ευρωπαίους περιηγητές και ιστορικούς. Ο Ιταλός περιηγητής Pietro Della Valle ήταν εκείνος που έδωσε τις πρώτες ουσιώδεις πληροφορίες για την Περσέπολη (1627), για να ακολουθήσει λίγο αργότερα ο Δανός Κarsten Nimpour.

Οι επίσημες ανασκαφές στον χώρο της Περσέπολης ξεκίνησαν το 1931 από τον Γερμανό αρχαιολόγο Ernst Ηertsfeld, ενώ κατά τη χρονική περίοδο 1935-1939 οι ανασκαφές συνεχίστηκαν υπό τη διεύθυνση του Erich Smith. Μετά το 1939, την εποπτεία των ανασκαφών ανέλαβε αποκλειστικά η Ιρανική Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Οι τάφοι των Πέρσων Βασιλέων

Σε κοντινή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης, στην περιοχή Νακς-ε-Ροστάμ, βρίσκονται οι τάφοι των Βασιλέων. Πρόκειται για τέσσερα τεράστια νεκρικά μνημεία σε σχήμα σταυρού, λαξευμένα σε μια κάθετη βραχώδη πλαγιά, και τα οποία αποτελούν μέρος ενός ιδιαίτερα υποβλητικού και απόκοσμου τοπίου. Οι τέσσερις τάφοι που δεσπόζουν στον χώρο ανήκουν στον Δαρείο Α΄, τον Ξέρξη, τον Αρταξέρξη και τον Δαρείο Β΄. Εντυπωσιακές είναι επίσης οι ανάγλυφες παραστάσεις που υπάρχουν στο κάτω μέρος των ταφικών μνημείων, με σκηνές από τη ζωή των Σασσανιδών Βασιλέων. Απέναντι από τους τάφους υπάρχει ένα καλοδιατηρημένο κτίσμα τετραγωνικού ρυθμού, που εικάζεται ότι πρόκειται για ζωροαστρικό ναό.

Τα ανθρωπόμορφα αγάλματα που κοσμούν την «Πύλη των Εθνών»

Υπερμεγέθη μνημεία με ελληνικές επιρροές

Για τον Ελληνα επισκέπτη, η γνωριμία με την πρωτεύουσα της δυναστείας των Αχαιμενιδών αντιπροσωπεύει μια συναισθηματικά φορτισμένη ιστορική αναδρομή στο παρελθόν, μέσα από το μεγάλο πλήθος των αρχαιολογικών μαρτυριών που σώζονται.

Στα υπερφυσικού μεγέθους μνημεία της Περσέπολης, που ενισχύουν την ιστορική μνήμη και διηγούνται ιστορίες για χαμένες δόξες και αυτοκρατορίες, εύκολα διακρίνονται οι επιρροές της ελληνικής αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας, σαφής επιβεβαίωση πως αρκετοί αρχιτέκτονες και τεχνίτες που κατά καιρούς εργάστηκαν για την οικοδόμηση της Περσέπολης ήταν Ελληνες προερχόμενοι από τις υποτελείς πόλεις της Μικράς Ασίας.

Αρχιτεκτονικό στιγμιότυπο από το τέμενος των Κρυστάλλων στη Shiraz

Η Πύλη των Εθνών (κοσμείται από δύο φτερωτά ανθρωπόμορφα αγάλματα με σώμα ταύρου και βασιλικές κορόνες στο κεφάλι), το Πρόπυλο, η Αίθουσα των Ακροάσεων του Θρόνου - Απαντάνα (το αρχαιότερο και επιβλητικότερο οικοδόμημα της Περσέπολης, χωρητικότητας 10.000 ατόμων), το Παλάτι του Ξέρξη και του Δαρείου, το Θησαυροφυλάκιο και το Παλάτι των Εκατό Κιόνων (ήταν μια τεράστια αίθουσα υποδοχής και συγκέντρωσης αξιωματούχων, η στέγη της οποίας στηριζόταν πάνω σε εκατό κίονες των δέκα σειρών) είναι τα σημαντικότερα μνημεία που αντιστάθηκαν στον χρόνο και εξακολουθούν να ορθώνονται στον εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι ανάγλυφες παραστάσεις που κοσμούν τα διάφορα οικοδομήματα του χώρου.

Στις πέτρινες κλίμακες εισόδου μπορείτε να δείτε τις υποβλητικές πομπές αντιπροσώπων και υπηκόων που φέρνουν στον Μέγα Βασιλέα πλήθος δώρων (αντιπροσωπευτικά του τόπου καταγωγής τους) από όλα τα έθνη και τις σατραπείες της αυτοκρατορίας - η ανάγλυφη ανθρώπινη πομπή ονομάζεται «Η Παρέλαση των Εθνών». Σημείο αναφοράς αποτελούν όμως και οι ανάγλυφες παραστάσεις των «Αθανάτων», των προσωπικών φρουρών του Μεγάλου Βασιλέα. Το σώμα των «Αθανάτων» απαρτιζόταν από τους καλύτερους πολεμιστές της περσικής αυτοκρατορίας - ήταν συνήθως πρίγκιπες και ευγενείς, που μάθαιναν από μικρή ηλικία να «τραβούν το τόξο και να λένε την αλήθεια».

Το μαυσωλείο του ποιητή Hafez

Σιράζ: Η Πόλη των Ρόδων και των Αηδονιών

Η σύγχρονη Περσία, αντίθετα, σας περιμένει στους δεντροσκέπαστους δρόμους της κοντινής Shiraz (Σιράζ), 57 χλμ. νοτιοδυτικά της Περσέπολης. Γνωστή ως «Πόλη των Ρόδων και των Αηδονιών», η Shiraz είναι η γενέτειρα των φημισμένων ποιητών Hafez και Saadi, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της χρυσής μεσαιωνικής εποχής της περσικής ποίησης.

Οι δυο πνευματικοί άντρες έζησαν στη Shiraz και ύμνησαν μέσα από τα έργα τους τις ανθρώπινες αδυναμίες και τις χαρές της ζωής.

Επίσκεψη σε παραδοσιακή πλίθινη κατοικία σε κοντινή απόσταση από την Περσέπολη

Ιδιαίτερα ποιητική και ανάλαφρη είναι και η ατμόσφαιρα στους δρόμους της Shiraz, που ιδρύθηκε τον 7ο π.Χ. στα υψίπεδα της οροσειράς Zagros και διατέλεσε σε διάφορες ιστορικές περιόδους πρωτεύουσα του Ιράν. Μια βόλτα στα περιποιημένα πάρκα της πόλης είναι αρκετή για να «αιχμαλωτιστούν» οι αισθήσεις σας και να χαλαρώσετε ευχάριστα. Προς αυτήν την κατεύθυνση συνηγορούν άλλωστε και οι φιλόξενοι και αφοπλιστικά ευγενικοί κάτοικοι της πόλης, τους οποίους σίγουρα θα εμπιστευτείτε από την πρώτη στιγμή. Είναι πάντως γεγονός ότι καθ' όλη τη διάρκεια της παρουσίας σας στο Ιράν θα βρεθείτε απέναντι σ' έναν εγκάρδιο, περήφανο και αξιοπρεπέστατο λαό, ο οποίος αποτελεί τον διαχρονικό κομιστή μιας βαρύτιμης πολιτιστικής, ιστορικής και θρησκευτικής κληρονομιάς.

Στα πιο αντιπροσωπευτικά αξιοθέατα της Shiraz συγκαταλέγονται τα μαυσωλεία των ποιητών Hafez και Saadi (βρίσκονται και τα δύο μέσα σε λουλουδιασμένους κήπους), η «Πύλη του Κορανίου» (τόπος ταφής του Μιρ Αλή, εγγονού του ιμάμη Μούσα Κατζέμ), η ακρόπολη-φρούριο Arg-e Karim Khani (βρίσκεται στην πλατεία Σοχάδα, στο κέντρο της Shiraz), το ιερό «Τέμενος των Κρυστάλλων», το σκεπαστό παζάρι Vakil (στο ιστορικό κέντρο) και οι «Κήποι του Παραδείσου», πλημμυρισμένοι από ανθισμένα λουλούδια, σιντριβάνια και καταπράσινα δέντρα.

Fast Info

Ενδυματολογικός κώδικας

Ολες οι γυναίκες που ταξιδεύουν στο Ιράν είναι υποχρεωμένες να υιοθετούν τον τοπικό ενδυματολογικό κώδικα. Είναι νόμος και η παράβασή του τιμωρείται. Στο κεφάλι πρέπει να φορούν μαντίλι που να καλύπτει εντελώς τα μαλλιά και ένα μακρύ φαρδύ ένδυμα (καπαρτίνα ή τσαντόρ) για το σώμα.

Τι να αγοράσετε

Από το παζάρι της Σιράζ μπορείτε να αγοράσετε ασημικά και μπρούντζινα μικροαντικείμενα λεπτοδουλεμένα στο χέρι, κεραμικά, ζωγραφικές μινιατούρες, κουτάκια και κορνίζες από κόκαλο καμήλας, παραδοσιακά υφάσματα με ανεξίτηλα σχέδια, φολκλορικά κοσμήματα και χειροποίητα περσικά χαλιά.

Απαραίτητα έγγραφα

Για τους Ελληνες πολίτες απαιτείται η έκδοση βίζας για την είσοδο στη χώρα. Βίζα μπορείτε να πάρετε από την πρεσβεία του Ιράν στην Αθήνα (Στρατηγού Καλάρη 16, τηλ. 210 6741436, 210 6741783, 210 6741937, e-mail: irembatn@otenet.gr , www.iranembassy.gr . Το διαβατήριό σας πρέπει να έχει εξάμηνη ισχύ και απαιτείται χρονικό διάστημα 15-20 ημερών για την έκδοση της βίζας.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Τα ξενοδοχεία στην Shiraz είναι καθαρά, έχουν καλό σέρβις και οι τιμές τους είναι σαφώς φτηνότερες από την Ελλάδα. Συστήνονται τα ξενοδοχεία «Eram Hotel» (0098 711 2300814, www.eramhotel.com ), «Ηoma Ηotel» (0098 711 280009, www.homahotels.com ), «Ρars Ιnternational» (0098 711 2332255,www.pars-international-hotel.com ), ενώ δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης προτείνεται το ξενοδοχείο «Apadana» (0098 72844 32636-38,www.hotel-apadana.com ).

ΦΑΓΗΤΟ

Δοκιμάστε αρνίσιο κεμπάπ με ψητές ντομάτες, λεπτές ξεροψημένες πίτες και ρύζι με σαφράν και αποξηραμένο ρόδι. Οι σαλάτες μπορούν να καταναλωθούν άνετα, γιατί τόσο το νερό όσο και η υγιεινή βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα.

Πίνετε εμφιαλωμένο νερό, ενώ θυμηθείτε ότι το αλκοόλ δεν επιτρέπεται - σερβίρεται όμως μπίρα χωρίς αλκοόλ. Στη Shiraz προτείνονται τα εστιατόρια «Soofie Traditional Restaurant», «Haji Baba Restaurant», «Yord Restaurant» και «Ηammum-e Vakil».

Κων/νος Μητσάκης

http://www.iefimerida.gr